زبان عضوی ماهیچهای اسبت که با یک ساختار فوق العاده متحرک در کف دهان قرار دارد. در مکاتب طبی، تمدنهای گذشته، استفاده از علائم بالینی و شکایات بیماران، مهمترین شیوههای تشخیص بوده است.
بررسی منابع طبی نشان داد، به طور کلی اثراتی که بر زبان دیده میشود، بیشتر ناشی از سه عضو مغز، معده و کبد است. آسیب در این ارگانها موجب تغییر در رنگ، طعم، شکل و میزان رطوبت زبان میشود.
در طب سنتی چین، خصوصیات زبان و نبض به عنوان پایههای مهم تشخیصی، در تشخیص و افتراق بیماریها کاربرد اساسی داشته است.
پزشکان چینی، هزاران سال قبل، وضعیت اعضای داخلی بدن بیماران را توسط معاینه زبان، به خصوص الگوهایی که بر روی سطح زبان وجود داشته است تسخیص میدادند،
حکمای طب سنتی ایران نیز بر این موضوع تاکید داشتهاند که از خصوصیات زبان میتوان به مزاج برخی از اعضاء از جمله شریان و وریدهای بدن و دستگاه گوارش پی برد و به کرات در شرح علائم مزاجها، سوء مزاجهای مختلف بدن بر دقت در تغییرات خصوصیات زبان تأکید نمودهاند.
هر قسمت از زبان بیانگر چیست؟
از منظر طب سنتی چین:
نوک زبان نشان دهنده تغییرات پاتولوژیک در قلب و ریهها
طرفین زبان منعکس کننده تغییرات کبد و کیسه صفرا
همچنین وضعیت مرکز زبان به تغییرات پاتولوژیک طحال و معده
و ویژگیهای ریشه زبان به تغییرات کلیهها، رودهها و مثانه مربوط میشود.
در این مورد ویژگیهایی شامل: رنگ، رطوبت، اندازه، شکل و پوشش و بار زبان مورد بررسی قرار میگیرد که دو ویژگی مهمتر آن در امر تشخیص، رنگ و پوشش زبان است.
وقتی رنگ زبان خبر میدهد از سِرّ مزاج…
از رنگ زبان میتوان به مزاج شریانها و وریدها در بدن به طور قوی پی برد و نیز از مزاج دستگاه گوارش آگاه شد؛ همچنین جهت تشخیص سوء مزاج این اعضاء، تغییرات رنگ زبان به تناسب مدنظر قرار میگیرد:
از روی رنگ سفید، زرد، قرمز یا سیاه زبان و همچنین نوع بافت شل، سفت، ترکدار یا رطوبت و خشکی آن میتوان به نوع مزاج و بیماریهای مزمن فرد پی برد:
زبانی که رنگ قرمز کمرنگ دارد و مرطوب است، نشاندهنده تعادل بدن است،
زبان خیس و آبکی که رگههایی از کف روی آن دیده شود، نشاندهنده طبع سرد فرد است.
زبان خشک و زرد، نشاندهنده غلبه حرارت در بدن ناشی از بیماری یا صفراوی بودن مزاج است.
سفیدی زبان، بلغمی بودن مزاج را نشان میدهد.
اگر زبان تیره باشد، نمایانگر غلبه سودا بر بدن است.
زبان یو شکل
سفیدی روی زبان، احساس طعم گس، بی مزگی یا ترش مزگی، سفیدی و رطوبت دهان: زیادی بلغم
زردی روی زبان، تلخ مزگی و زردی دهان: زیادی صفرا
سیاه و خاکستری شدن روی زبان، شور مزگی و تیرگی دهان: زیادی سودا
قرمزی زیاد روی زبان، شیرینی و قرمزی دهان: زیادی خون
سوء مزاج کبد و معده
در مبحث سوء مزاج سرد کبد که یکی از مهمترین بیماریهای کبد از منظر طب سنتی است، سفیدی رنگ زبان به عنوان یکی از شاخصهای تشخیصی مطرح شده است.
همچنین در بسیاری از بیماریهای معده مانند سوء مزاج سرد معده و سایر موارد غلبه اخلاط بیماری زا، به خشکی یا رطوبت زبان، انواع پوشش زبان و وضعیت لعاب دهان به عنوان شاخصهای تشخیصی اشاره شده است.
زبان وی شکل
در منابع طب سنتی ایران، محور اصلی تشخیص سلامت و بیماری افراد براساس یک سری از نشانههای بالینی میباشد که براساس نحوه گزارش آنها، علائم و دلائل نام گرفتهاند و استفاده از آنها به شناخت مزاجهای صحی (سالم) افراد و همچنین شناخت بیماریها کمک میکند:
رنگ زبان و وجود بیماری در سایر اندامها
بیشتر اوقات رنگ زبان بر وجود بیماریهایی در سایر اندامها دلالت میکند، به عنوان مثال:
در تبهای شدید: رنگ زبان سیاه و درشت میشود.
در بیماری یرقان: در برخی شرایط رنگ زبان سفید و رنگ پوست و دیگر اعضاء بدن متمایل به زردی است که به دلیل عدم ریختن صفرا به معده، باعث سردی و تولید بلغم میشود و اثر آن بر زبان ظاهر میگردد.
در بیماری صرع: رنگ زبان زرد و رگهای زیر زبان سبز میشود.
در بیماری نسیان (فراموشی): رنگ زبان سفید گشته
و در برخی انواع ورم غشاء مغز: زبان در ابتدا زرد رنگ گشته و به مرور زمان رو به سیاهی میرود.
ورمهای زبان
ورمهای زبان بسته به عامل و نوع ماده ایجادکننده آن به انواع دموی، صفراوی، بلغمی و سوداوی تقسیم میگردند که هر کدام نشانههای اختصاصی دارند:
ورم دموی: قرمزی، احساس درد در زبان و اندک آمدن بزاق دهان
ورم صفراوی: زردی، درد و سوزش شدید زیان
ورم بلغمی: سفیدی زبان و جاری بودن آب دهان
ورم سوداوی: سیاهی زبان، خشکی مخاط و کم بودن شدید آب دهان
این نشانهها به همراه سایر نشانههای مرتبط، نشان از غلبه خلط خاص در بدن دارد.
زبان گرد
کامل ترین بسته شناخت و درمان بیماری ها از روی گوش سانی طب این آموزش شامل سه فایل بوده که مشتمل بر دو فایل آموزش شناخت مقدماتی و پیشرفته و یک فایل زبان شناسی سنتی و چینی میباشد.
این بسته جامع و کامل از روی چندین کتاب و استفاده از مراجع مختلف با زحمات فراوان تیم سانی طب جمع آوری گردیده خواهشمند است در جهت حفظ ارزش کار نسبت به معرفی آن و همچنین تهیه از سایت سانی طب اقدام فرمایید.
با مطالعه این سه فایل براحتی میتوانید هر گونه بیماری را از روی ظاهر زبان شناسایی کنید.
هر گونه کپی برداری و استفاده شخصی بنام خود چه از لحاظ عرف و چه از لحاظ شرع ممنون است.